VYAKULA TUNAVYOTUMIA KILA SIKU
Tukumbuke kwamba uzima wa mtu unategemea sana kinga aliyonayo
mwilini,kinga ambayo hujengwa na ulaji wa vyakula vyenye virutubisho vya
aina mbalimbali.
Kwa namna ambavyo Mungu ametuumba, mwili unapaswa kujilindi wenyewe
dhidi ya maradhi ya kila aina.
Ukiwa na kinga imara ya mwili siyo rahisi kuugua mara kwa mara.
Magonjwa yanayojitokeza haraka pale kinga ya mwili inapokuwa chini, ni
pamoja na kuugua malaria mara kwa mara, kifua kikuu, kutokwa na majipu,
kutokwa uvimbe wa ajabuajabu katika mwili, kupatwa na mkanda wa jeshi,
kupatwa na saratani na magonjwa mengine ya maambukizi.
Huo ni mfano wa kundi moja la magonjwa ya maambukizi, lakini hata
magonjwa mengine hatari kama shinikizo la damu, magonjwa ya moyo,
magonjwa ya viungo, kisukari, macho, na mengine mengi, huwa ni matokeao
ya ulaji wa vyakula visivyo sahihi au uachaji wa ulaji vyakula muhimu.
CHANZO CHA KUSHUKA KWA KINGA
Ili uwe na kinga imara ya mwili, ni lazima uwe unakula mlo kamili
unaojumuisha matunda, mboga za majani, nafaka na vyakula vingine vya
asili, kwa sababu kila unachokula kina faida yake mwilini. Lakini siyo
tu kula chochote kinachoitwa ‘chakula’, bali ule kilichosahihi na
kilichosahihi.
Katika maisha tunayoishi sasa, hasa mijini, idadi Kubwa ya watu hawali
kabisa vyakula sahihi, badala yake wanakula vyakula ambavyo si tu ni
hatari kwa afya zao, bali pia hudhoofisha kinga ya asili ya mwili na
hivyo kuufanya mwili kubaki dhaifu na unaoweza kupatwa na ugonjwa
wowote.
Chanzo kikuu cha kushuka kwa kinga ya mwili kunasababishwa na ulaji wa
vyakula visivyo sahihi ambavyo ndivyo vinavyopatikana kwa wingi kila
mahali, hasa sehemu za mijini. Vyakula visivyofaa ndivyo vinavyotangazwa
na kunadiwa kwenye vyombo vya habari kuwa bora.
VYAKULA HATARI VINAVYOLIWA KILA SIKU
Kuna orodha ndefu sana ya vyakula hatari ambayo huliwa kila siku,
kuanzia asubuhi hadi jioni.
Vyakula hivi yumkini huliwa kwa takriban maisha yote ya mtu na huonekana
ni vya kawaida.Baadhi ya vyakula hivyo ni kama vile unga wa ugali,
mkate, chips na juisi.
UNGA WA UGALI
Unga wa ugali unaotumiwa na watu wengi nchini ni sembe nyeupe. Chakula
kikuu katika kaya nyingi zinazotumia ugali kama mlo wa kila siku huwa
ugali mweupe uliotokana na mahindi yaliyokobolewa na kusafishwa, kisha
kusagwa na kutoa unga safi mweupe.
Kwa mtizamo wa macho na ladha ya mdomoni, wengi wanaamini kuwa ugali wa
aina hii ndiyo mzuri na unaotakiwa kuliwa.
Ulaji wa ugali wa aina hii hauna faida yoyote mwilini, kwani hauna
virutubisho,kwa sababu vilishaondolewa vyote wakati wa kukoboa.
Virutubisho muhimu vya muhindi viko kwenye kiini chake, hivyo
unapokiondoa unakuwa umeondoa lishe muhimu. Ndiyo maana hata panya
hawali mahindi yaliyokobolewa.
Kwa faida ya afya zetu na kwa ajili ya kuimarisha kinga ya miili yetu,
sote tunatakiwa kula ugali wa dona, mtama au ulezi kabla hata ya kuugua.
Vyakula hivi ni muhimu sana na siyo vya kimasikini kama ambavyo watu
wengi wanadhani. Kwa bahati mbaya, upatikanaji wa unga wa dona umekuwa
mgumu na ghali kuliko sembe nyeupe, hivyo kuwafanya watu wengi
kukimbilia sembe nyeupe ambayo inapatikana kirahisi kila kona ya nchi na
kwa bei nafuu.
Kwangu mimi naliona tatizo hili ni la kitaifa na kisera. Serikali
kupitia Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii, ilipaswa kutoa elimu ya
kutosha ya kuelezea madhara yatokanayo na ulaji wa sembe nyeupe kisha
kuweka sera itakayokataza uzalishaji wa kibiashara wa sembe nyeupe kama
ilivyo sasa.
Sera ya namna hii ingeokoa maisha na afya za Watanzania wengi
wanaoteketea kila situ kutokana na ugonjwa wa kisukari.
Naamini kaya nyingi nchini hazijui kabisa kama ugali utokanao na sembe
nyeupe wanaokula kila siku iendayo kwa Mungu, una madhara kiafya.
Ni vigumu kuzieleza na zikakuelewa familia ambazo kwa maisha yao yote
zimekuwa zikiamini kwamba kula ugali mweupe ndiyo kitu bora.
Serikali ilipaswa kuliangalia suala hili na kuona kama janga la kitaifa,
ilipaswa kuanzisha kampeni maalum ya kutoa elimu kuhusu vyakula na
lishe kwa njia mbalimbali, zikiwemo za matangazo redioni na kwenye
televisheni.
ULAJI WA MATUNDA NA MBOGA
Hakuna kitu muhimu kwa mwili wa binadamu kama kujenga kinga ya mwili.
Mwili unapokuwa na kinga imara, si rahisi kuugua magonjwa ya ajaba.
Miongoni mwa kazi nyingi za matunda na mboga za majani, ni pamoja na
hiyo kazi ya kujenga mwili na kuujengea uwezo wa kujikinga wenyewe.
Pamoja na umuhimu huo, ni watu wachache sana hula matunda na
kuyachukulia kama sehemu ya milo yao ya kila siku. Watu wengi hula
matunda au mboga za majani ‘kwa bahati mbaya’, huona siyo chakula muhimu
sana.
Hili ni kosa kubwa miongoni mwa makosa mengi yanayofanywa na watu katika
masuala ya afya.
Matunda yanatakiwa kuliwa kila siku na kwa wingi, vivyohivyo mboga za
majani. Unapoacha kula matunda na mboga za majani za aina mbalimbali,
jua unaukosesha mwili wako kinga dhidi ya maradhi yanayoweza kujitokeza
mwilini.
VYAKULA HIVI NDIYO VINAVYOTUMALIZA
Vyakula tunavyotakiwa kuvila, hatuvili tena na pengine upatikanaji wake
ni wa shida, hivyo tunalazimika kula vilivyopo licha ya kuwa vina
madhara kwa afya zetu. Hali hii imeongeza idadi ya wagonjwa na magonjwa
sugu.
Chakula kikuu cha mijini ni chips, kuku, mayai, soda, juisi za makopo au
paketi, nyama choma na pombe. Pia kuna mkate mweupe, maandazi na
chapati. Vyakula hivi huliwa kila siku, lakini ukivichambua utagundua
havina faida yoyote mwilini zaidi ya kuingia na kutengeneza maradhi.
CHIPS
Chips ambayo kwa kawaida hutengenezwa kutokana na viazi mviringo na
kukaangwa kwenye mafuta, ni chakula kinachotakiwa kuliwa kwa kiasi
kidogo na kwa nadra sana, kwa sababu kiko kwenye kundi la vyakula vyenye
mafuta mengi ambavyo huliwa kwa uchache sana.Lakini hali halisi ni
kinyume chake.
KUKU
Kwa kawaida, kuku wengi wanaotumika kwenye biashara ni kuku wa kizungu.
Nyama ya kuku hawa haina virutubisho sawa na kuku wa kienyeji.
Hii inatokana na ukweli kwamba kuku wa kizungu hulishwa madawa
mbalimbali ya kuwakinga na magonjwa na hulishwa vyakula
vilivyochanganywa madawa ili wakue upesi.
Kwa mazingira hayo, nyama itokanayo na kuku wa aina hii haiwezi kuwa
bora.
Kiasili kuku huishi mazingira huru kwa kula vyakula ambavyo hujenga na
kuukinga mwili wake dhidi ya magonjwa mbalimbali, kuku wa aina hii ndiye
anayefaa kuliwa na kuleta faida ya nyama ya kuku inayokusudiwa.
MAYAI
Halikadhalika, mayai yanayopatikana kwa wingi mijini ni yale yatokanayo
na kuku wa kufuga. Kiasili, mayai ya kuku wa kufuga, hayawezi kuwa sawa
na mayai yatokanayo na kuku wa kienyeji. Huhitaji kuwa mwanasayansi
kuona tofauti kati ya yai la kuku wa kienyeji na kuku wa kufuga, kwani
mayai hayo yakipikwa huwa tofauti kwa ladha na hata rangi.
Ni ukweli ulio wazi kuwa kuku wa kufugwa hulishwa vyakula vya
kutengeneza ambavyo ndani yake huwekwa kemikali na madawa mbalimbali,
wakati kuku wa kienyeji hula vyakula asili kwa kujitafutia wenyewe na
mazingira wanayoishi ndiyo yanayowafanya wawe tofauti na bora. Hivyo ni
dhahiri kwamba mayai tunayokula ya kuku wa kizungu yana madhara zaidi
kuliko faida mwilini.
SODA
Moja ya vinywaji vinavyopendwa na kutumiwa na watu wengi ni pamoja na
soda. Matangazo mengi ya biashara yanafanyika kutangaza kinywaji cha
soda na kuonesha kuwa ni kinywaji ambacho hakina madhara kabisa kwa
mtumiaji. Kwa matangazo hayo na kampeni hizo, familia nyingi zimeamini
kuwa soda ni kinywaji bora na hata watoto wetu wamerithishwa imani hii.
Lakini kwa upande wa pili wa kinywaji hiki, siyo kinywaji salama kama
ambavyo imekuwa ikielezwa. Siwezi kusema moja kwa moja kuwa mtu
huruhusiwi kabisa kunywa soda kama vile ni sumu, lakini watu walitakiwa
kuelimishwa na kuelezwa madhara ya kupenda kunywa soda na athari
anazoweza kuzipata mtu kiafya.
Naamini tahadhari inayotolewa kwa wanywa pombe, hata kwa wanywa soda
ilipaswa kutolewa pia.
Utafiti unaonesha kuwa soda, pamoja na vikorombwezo vingine, huwekwa
sukari nyingi kiasi kisichopungua vijiko sita katika chupa moja.
Kiwango hicho cha sukari ni kingi zaidi ya mara tano ya kile
kinachoruhusiwa kwa mtu kutumia kwa siku. Na madhara ya sukari mwilini
ni mengi, yakiwemo ya kudhoofisha kinga ya mwili na viungo kwenye sehemu
za maungio na pia huongeza uzito wa mwili.
Ukitaka kujua soda ina madhara kiafya, fanya utafiti binafsi na
utagundua haya ninayoyaandika.
Kunywa soda zisizopungua tatu kwa muda mfupi, kisha lala usiku kama
kawaida halafu wakati wa kuamka asubuhi, usikilize mwili wako.Utaamka
ukiwa na maumivu mwili mzima, utajihisi uchovu, hasa sehemu za maungio,
mfano wa mtu aliyefanya mazoezi mazito au kazi nzito siku iliyopita.
Hiyo ni kutokana na kuingiza kiwango kingi cha sukari mwilini.
JUISI
Katika hali ya kawaida, juisi ni kinywaji baridi kisicho na kilevi wala
madhara kwa mnywaji. Lakini utakuwa sahihi ukizungumzia juisi
zilizotengenezwa kwa matunda halisi bila kuongezewa vitu vingine. Katika
zama hizi, hali iko tofauti, juisi nyingi tunazodhani ni vinywaji
baridi visivyo na madhara kwa afya zetu na za watoto wetu, hali haiko
hivyo.
Juisi nyingi zinazouzwa kila sehemu ni feki. Ni jambo lakusikitisha
kuona jinsi binadamu anavyojaribu kushindana na Mungu kwa kutengeneza
vitu vinavyofanana na vile alivyoumba Mwenyezi Mungu kwa ajili yetu.
Juisi nyingi hutengenezwa kwa kuchanganya maji, sukari na rangi
zilizotengenezwa kwa kemikali mbalimbali zikiwemo zenye ladha ya
matunda.
Juisi za aina hii ndiyo nyingi na zinapatikana kila kona ya nchi hii,
waathirika zaidi wakiwa watoto wetu ambao hupenda kunywa kwa kufuata
utamu wa sukari nyingi zilizowekwa na ladha za matunda.
Utafiti umeonesha kemikali (Additives) zinazowekwa kwenye vinywaji hivi,
hudhoofisha kinga ya mwili na huwa chanzo cha magonjwa ya saratani na
mengine hatarishi. Nakusihi kuacha kunywa kabisa juisi hizo na usimpe
mwanao, unamuua.
Ukiacha hizo juisi zinazotengenezwa kwa kutumia kemikali ‘mwanzo
mwisho’, kuna juisi zingine zinazodaiwa kutengezwa kutokana na matunda,
zipo za ‘machungwa’, nanasi’, ‘pasheni’, n.k. Yapo makampuni pia
yanayojitapa kutengeneza juisi zao asilimia 100 kutokana na matunda na
kwamba hakuna kinachoongezwa kingine. (100% fruit, No sugar added au No
additives, huandika hivyo kwenye maboksi yao au makopo wanayoweka juisi.
Hata hivyo, utafiti wa hivi karibuni umeonesha kuwa makampuni mengi
yanadanganya walaji.
Kwa sababu siyo kweli kwamba hawaongezi kitu kingine katika
utengenezaji wa juisi zao za matunda. Imejulikana kuwa huweka vitu vya
kufanya juisi ya kwenye boksi au chupa ikae kwa muda mrefu bila
kuharibika, halikadhalika huweka vitu vya kuifanya juisi hiyo kuwa na
ladha moja.
Acha nikupe mfano. Katika hali ya kawaida, ukichuma machungwa matano ya
mti mmoja, lazima yatakuwa na ladha tofauti, yote hayawezi kuwa na ladha
sawa japo yote yanatoka mti mmoja.
Kwa maana hiyo, kama ukitengeneza juisi kwa kutumia machungwa
yaliyochumwa kutoka miti tofauti, ladha ya juisi lazima itatofautina.
Lakini utashangaa kuona ladha ya jusi za maboksi zote zinafanana.
Wanachofanya ni kuweka ladha moja kwenye utengenezaji wa juisi zao kabla
ya kupeleka kwa mlaji. Halikadhalika, juisi ukishaitengeneza, haiwezi
kukaa kwa muda mrefu bila kuharibika.
Kwa hiyo, ili kuifanya juisi hiyo iweze kukaa kwa muda mrefu bila
kuharibika, lazima iwekewe kemikali ya kuihifadhi isiharibike.Kwa
kuongezewa vitu hivyo, hata kama
Kwa maelezo hayo, hatushauriwi sana kunywa juisi hizo ‘ready made’ kwa
sababu zimekosa uhalisia, kwani zina madhara kwa afya zetu, licha ya
maelezo na matangazo mazuri tunayopewa na watengenezaji.
Badala yake tutengeneza juisi majumbani mwetu wenyewe kwa kutumia
matunda halisi ili kupata faida katika miili yetu.
Jiepushe na matumizi ya sukari nyingi katika juisi unayoitengeneza
mwenyewe, kwani kwa kufanya hivyo utakuwa unaiharibu, weka sukari kidogo
sana ikiwezekana acha kabisa.
Tukumbuke kwamba uzima wa mtu unategemea sana kinga aliyonayo
mwilini,kinga ambayo hujengwa na ulaji wa vyakula vyenye virutubisho vya
aina mbalimbali.
Kwa namna ambavyo Mungu ametuumba, mwili unapaswa kujilindi wenyewe
dhidi ya maradhi ya kila aina.
Ukiwa na kinga imara ya mwili siyo rahisi kuugua mara kwa mara.
Magonjwa yanayojitokeza haraka pale kinga ya mwili inapokuwa chini, ni
pamoja na kuugua malaria mara kwa mara, kifua kikuu, kutokwa na majipu,
kutokwa uvimbe wa ajabuajabu katika mwili, kupatwa na mkanda wa jeshi,
kupatwa na saratani na magonjwa mengine ya maambukizi.
Huo ni mfano wa kundi moja la magonjwa ya maambukizi, lakini hata
magonjwa mengine hatari kama shinikizo la damu, magonjwa ya moyo,
magonjwa ya viungo, kisukari, macho, na mengine mengi, huwa ni matokeao
ya ulaji wa vyakula visivyo sahihi au uachaji wa ulaji vyakula muhimu.
CHANZO CHA KUSHUKA KWA KINGA
Ili uwe na kinga imara ya mwili, ni lazima uwe unakula mlo kamili
unaojumuisha matunda, mboga za majani, nafaka na vyakula vingine vya
asili, kwa sababu kila unachokula kina faida yake mwilini. Lakini siyo
tu kula chochote kinachoitwa ‘chakula’, bali ule kilichosahihi na
kilichosahihi.
Katika maisha tunayoishi sasa, hasa mijini, idadi Kubwa ya watu hawali
kabisa vyakula sahihi, badala yake wanakula vyakula ambavyo si tu ni
hatari kwa afya zao, bali pia hudhoofisha kinga ya asili ya mwili na
hivyo kuufanya mwili kubaki dhaifu na unaoweza kupatwa na ugonjwa
wowote.
Chanzo kikuu cha kushuka kwa kinga ya mwili kunasababishwa na ulaji wa
vyakula visivyo sahihi ambavyo ndivyo vinavyopatikana kwa wingi kila
mahali, hasa sehemu za mijini. Vyakula visivyofaa ndivyo vinavyotangazwa
na kunadiwa kwenye vyombo vya habari kuwa bora.
VYAKULA HATARI VINAVYOLIWA KILA SIKU
Kuna orodha ndefu sana ya vyakula hatari ambayo huliwa kila siku,
kuanzia asubuhi hadi jioni.
Vyakula hivi yumkini huliwa kwa takriban maisha yote ya mtu na huonekana
ni vya kawaida.Baadhi ya vyakula hivyo ni kama vile unga wa ugali,
mkate, chips na juisi.
UNGA WA UGALI
Unga wa ugali unaotumiwa na watu wengi nchini ni sembe nyeupe. Chakula
kikuu katika kaya nyingi zinazotumia ugali kama mlo wa kila siku huwa
ugali mweupe uliotokana na mahindi yaliyokobolewa na kusafishwa, kisha
kusagwa na kutoa unga safi mweupe.
Kwa mtizamo wa macho na ladha ya mdomoni, wengi wanaamini kuwa ugali wa
aina hii ndiyo mzuri na unaotakiwa kuliwa.
Ulaji wa ugali wa aina hii hauna faida yoyote mwilini, kwani hauna
virutubisho,kwa sababu vilishaondolewa vyote wakati wa kukoboa.
Virutubisho muhimu vya muhindi viko kwenye kiini chake, hivyo
unapokiondoa unakuwa umeondoa lishe muhimu. Ndiyo maana hata panya
hawali mahindi yaliyokobolewa.
Kwa faida ya afya zetu na kwa ajili ya kuimarisha kinga ya miili yetu,
sote tunatakiwa kula ugali wa dona, mtama au ulezi kabla hata ya kuugua.
Vyakula hivi ni muhimu sana na siyo vya kimasikini kama ambavyo watu
wengi wanadhani. Kwa bahati mbaya, upatikanaji wa unga wa dona umekuwa
mgumu na ghali kuliko sembe nyeupe, hivyo kuwafanya watu wengi
kukimbilia sembe nyeupe ambayo inapatikana kirahisi kila kona ya nchi na
kwa bei nafuu.
Kwangu mimi naliona tatizo hili ni la kitaifa na kisera. Serikali
kupitia Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii, ilipaswa kutoa elimu ya
kutosha ya kuelezea madhara yatokanayo na ulaji wa sembe nyeupe kisha
kuweka sera itakayokataza uzalishaji wa kibiashara wa sembe nyeupe kama
ilivyo sasa.
Sera ya namna hii ingeokoa maisha na afya za Watanzania wengi
wanaoteketea kila situ kutokana na ugonjwa wa kisukari.
Naamini kaya nyingi nchini hazijui kabisa kama ugali utokanao na sembe
nyeupe wanaokula kila siku iendayo kwa Mungu, una madhara kiafya.
Ni vigumu kuzieleza na zikakuelewa familia ambazo kwa maisha yao yote
zimekuwa zikiamini kwamba kula ugali mweupe ndiyo kitu bora.
Serikali ilipaswa kuliangalia suala hili na kuona kama janga la kitaifa,
ilipaswa kuanzisha kampeni maalum ya kutoa elimu kuhusu vyakula na
lishe kwa njia mbalimbali, zikiwemo za matangazo redioni na kwenye
televisheni.
ULAJI WA MATUNDA NA MBOGA
Hakuna kitu muhimu kwa mwili wa binadamu kama kujenga kinga ya mwili.
Mwili unapokuwa na kinga imara, si rahisi kuugua magonjwa ya ajaba.
Miongoni mwa kazi nyingi za matunda na mboga za majani, ni pamoja na
hiyo kazi ya kujenga mwili na kuujengea uwezo wa kujikinga wenyewe.
Pamoja na umuhimu huo, ni watu wachache sana hula matunda na
kuyachukulia kama sehemu ya milo yao ya kila siku. Watu wengi hula
matunda au mboga za majani ‘kwa bahati mbaya’, huona siyo chakula muhimu
sana.
Hili ni kosa kubwa miongoni mwa makosa mengi yanayofanywa na watu katika
masuala ya afya.
Matunda yanatakiwa kuliwa kila siku na kwa wingi, vivyohivyo mboga za
majani. Unapoacha kula matunda na mboga za majani za aina mbalimbali,
jua unaukosesha mwili wako kinga dhidi ya maradhi yanayoweza kujitokeza
mwilini.
VYAKULA HIVI NDIYO VINAVYOTUMALIZA
Vyakula tunavyotakiwa kuvila, hatuvili tena na pengine upatikanaji wake
ni wa shida, hivyo tunalazimika kula vilivyopo licha ya kuwa vina
madhara kwa afya zetu. Hali hii imeongeza idadi ya wagonjwa na magonjwa
sugu.
Chakula kikuu cha mijini ni chips, kuku, mayai, soda, juisi za makopo au
paketi, nyama choma na pombe. Pia kuna mkate mweupe, maandazi na
chapati. Vyakula hivi huliwa kila siku, lakini ukivichambua utagundua
havina faida yoyote mwilini zaidi ya kuingia na kutengeneza maradhi.
CHIPS
Chips ambayo kwa kawaida hutengenezwa kutokana na viazi mviringo na
kukaangwa kwenye mafuta, ni chakula kinachotakiwa kuliwa kwa kiasi
kidogo na kwa nadra sana, kwa sababu kiko kwenye kundi la vyakula vyenye
mafuta mengi ambavyo huliwa kwa uchache sana.Lakini hali halisi ni
kinyume chake.
KUKU
Kwa kawaida, kuku wengi wanaotumika kwenye biashara ni kuku wa kizungu.
Nyama ya kuku hawa haina virutubisho sawa na kuku wa kienyeji.
Hii inatokana na ukweli kwamba kuku wa kizungu hulishwa madawa
mbalimbali ya kuwakinga na magonjwa na hulishwa vyakula
vilivyochanganywa madawa ili wakue upesi.
Kwa mazingira hayo, nyama itokanayo na kuku wa aina hii haiwezi kuwa
bora.
Kiasili kuku huishi mazingira huru kwa kula vyakula ambavyo hujenga na
kuukinga mwili wake dhidi ya magonjwa mbalimbali, kuku wa aina hii ndiye
anayefaa kuliwa na kuleta faida ya nyama ya kuku inayokusudiwa.
MAYAI
Halikadhalika, mayai yanayopatikana kwa wingi mijini ni yale yatokanayo
na kuku wa kufuga. Kiasili, mayai ya kuku wa kufuga, hayawezi kuwa sawa
na mayai yatokanayo na kuku wa kienyeji. Huhitaji kuwa mwanasayansi
kuona tofauti kati ya yai la kuku wa kienyeji na kuku wa kufuga, kwani
mayai hayo yakipikwa huwa tofauti kwa ladha na hata rangi.
Ni ukweli ulio wazi kuwa kuku wa kufugwa hulishwa vyakula vya
kutengeneza ambavyo ndani yake huwekwa kemikali na madawa mbalimbali,
wakati kuku wa kienyeji hula vyakula asili kwa kujitafutia wenyewe na
mazingira wanayoishi ndiyo yanayowafanya wawe tofauti na bora. Hivyo ni
dhahiri kwamba mayai tunayokula ya kuku wa kizungu yana madhara zaidi
kuliko faida mwilini.
SODA
Moja ya vinywaji vinavyopendwa na kutumiwa na watu wengi ni pamoja na
soda. Matangazo mengi ya biashara yanafanyika kutangaza kinywaji cha
soda na kuonesha kuwa ni kinywaji ambacho hakina madhara kabisa kwa
mtumiaji. Kwa matangazo hayo na kampeni hizo, familia nyingi zimeamini
kuwa soda ni kinywaji bora na hata watoto wetu wamerithishwa imani hii.
Lakini kwa upande wa pili wa kinywaji hiki, siyo kinywaji salama kama
ambavyo imekuwa ikielezwa. Siwezi kusema moja kwa moja kuwa mtu
huruhusiwi kabisa kunywa soda kama vile ni sumu, lakini watu walitakiwa
kuelimishwa na kuelezwa madhara ya kupenda kunywa soda na athari
anazoweza kuzipata mtu kiafya.
Naamini tahadhari inayotolewa kwa wanywa pombe, hata kwa wanywa soda
ilipaswa kutolewa pia.
Utafiti unaonesha kuwa soda, pamoja na vikorombwezo vingine, huwekwa
sukari nyingi kiasi kisichopungua vijiko sita katika chupa moja.
Kiwango hicho cha sukari ni kingi zaidi ya mara tano ya kile
kinachoruhusiwa kwa mtu kutumia kwa siku. Na madhara ya sukari mwilini
ni mengi, yakiwemo ya kudhoofisha kinga ya mwili na viungo kwenye sehemu
za maungio na pia huongeza uzito wa mwili.
Ukitaka kujua soda ina madhara kiafya, fanya utafiti binafsi na
utagundua haya ninayoyaandika.
Kunywa soda zisizopungua tatu kwa muda mfupi, kisha lala usiku kama
kawaida halafu wakati wa kuamka asubuhi, usikilize mwili wako.Utaamka
ukiwa na maumivu mwili mzima, utajihisi uchovu, hasa sehemu za maungio,
mfano wa mtu aliyefanya mazoezi mazito au kazi nzito siku iliyopita.
Hiyo ni kutokana na kuingiza kiwango kingi cha sukari mwilini.
JUISI
Katika hali ya kawaida, juisi ni kinywaji baridi kisicho na kilevi wala
madhara kwa mnywaji. Lakini utakuwa sahihi ukizungumzia juisi
zilizotengenezwa kwa matunda halisi bila kuongezewa vitu vingine. Katika
zama hizi, hali iko tofauti, juisi nyingi tunazodhani ni vinywaji
baridi visivyo na madhara kwa afya zetu na za watoto wetu, hali haiko
hivyo.
Juisi nyingi zinazouzwa kila sehemu ni feki. Ni jambo lakusikitisha
kuona jinsi binadamu anavyojaribu kushindana na Mungu kwa kutengeneza
vitu vinavyofanana na vile alivyoumba Mwenyezi Mungu kwa ajili yetu.
Juisi nyingi hutengenezwa kwa kuchanganya maji, sukari na rangi
zilizotengenezwa kwa kemikali mbalimbali zikiwemo zenye ladha ya
matunda.
Juisi za aina hii ndiyo nyingi na zinapatikana kila kona ya nchi hii,
waathirika zaidi wakiwa watoto wetu ambao hupenda kunywa kwa kufuata
utamu wa sukari nyingi zilizowekwa na ladha za matunda.
Utafiti umeonesha kemikali (Additives) zinazowekwa kwenye vinywaji hivi,
hudhoofisha kinga ya mwili na huwa chanzo cha magonjwa ya saratani na
mengine hatarishi. Nakusihi kuacha kunywa kabisa juisi hizo na usimpe
mwanao, unamuua.
Ukiacha hizo juisi zinazotengenezwa kwa kutumia kemikali ‘mwanzo
mwisho’, kuna juisi zingine zinazodaiwa kutengezwa kutokana na matunda,
zipo za ‘machungwa’, nanasi’, ‘pasheni’, n.k. Yapo makampuni pia
yanayojitapa kutengeneza juisi zao asilimia 100 kutokana na matunda na
kwamba hakuna kinachoongezwa kingine. (100% fruit, No sugar added au No
additives, huandika hivyo kwenye maboksi yao au makopo wanayoweka juisi.
Hata hivyo, utafiti wa hivi karibuni umeonesha kuwa makampuni mengi
yanadanganya walaji.
Kwa sababu siyo kweli kwamba hawaongezi kitu kingine katika
utengenezaji wa juisi zao za matunda. Imejulikana kuwa huweka vitu vya
kufanya juisi ya kwenye boksi au chupa ikae kwa muda mrefu bila
kuharibika, halikadhalika huweka vitu vya kuifanya juisi hiyo kuwa na
ladha moja.
Acha nikupe mfano. Katika hali ya kawaida, ukichuma machungwa matano ya
mti mmoja, lazima yatakuwa na ladha tofauti, yote hayawezi kuwa na ladha
sawa japo yote yanatoka mti mmoja.
Kwa maana hiyo, kama ukitengeneza juisi kwa kutumia machungwa
yaliyochumwa kutoka miti tofauti, ladha ya juisi lazima itatofautina.
Lakini utashangaa kuona ladha ya jusi za maboksi zote zinafanana.
Wanachofanya ni kuweka ladha moja kwenye utengenezaji wa juisi zao kabla
ya kupeleka kwa mlaji. Halikadhalika, juisi ukishaitengeneza, haiwezi
kukaa kwa muda mrefu bila kuharibika.
Kwa hiyo, ili kuifanya juisi hiyo iweze kukaa kwa muda mrefu bila
kuharibika, lazima iwekewe kemikali ya kuihifadhi isiharibike.Kwa
kuongezewa vitu hivyo, hata kama
Kwa maelezo hayo, hatushauriwi sana kunywa juisi hizo ‘ready made’ kwa
sababu zimekosa uhalisia, kwani zina madhara kwa afya zetu, licha ya
maelezo na matangazo mazuri tunayopewa na watengenezaji.
Badala yake tutengeneza juisi majumbani mwetu wenyewe kwa kutumia
matunda halisi ili kupata faida katika miili yetu.
Jiepushe na matumizi ya sukari nyingi katika juisi unayoitengeneza
mwenyewe, kwani kwa kufanya hivyo utakuwa unaiharibu, weka sukari kidogo
sana ikiwezekana acha kabisa.
hivyo ni muhimu sana kuangalia chakula kwa makini zaidi kabla ya kutumia, n kufaham hasara na faida zake ndani ya miili yetu
watanzania tujenge tabia ya kuangalia kila kitu tunachoweka midomoni kama kinafaa kwa afya ya miili yetu
ALL ABOUT SALT
Many of us are aware that we shouldn’t eat too much salt. To be precise,
adults should avoid eating over 6g (or around about a teaspoon of salt) a day.
The World Health Organisation (WHO), however, estimates that the current
global average intake of salt is between 9g and 12g per day. This seems
significantly higher than recommended.
What exactly is salt?
Salt is in fact sodium chloride and is a necessary mineral for a healthy
human body.
The fact that salt is made up of sodium chloride can actually make food
labels quite confusing. This is because sometimes the labels will only give the
amount of sodium in the food and not the amount of salt.
Luckily, there is an easy equation you can use to calculate how much salt
you are consuming. Simply multiply the sodium content by 2.5:-
Salt = sodium x 2.5
Why do we need salt?
Besides adding flavour to our food, salt actually plays important roles in
the body. It is the most common source of sodium and chloride ions, which
cannot be made by the body itself and so need to be consumed through our food
intake.
Sodium plays a significant role in the body. In particular, it regulates
volumes of fluid in the body. It also aids the uptake of various other
nutrients into cells.
The normal pH, or acid-base level, of the blood is also influenced by the
sodium levels in the body.
All in all, these cellular level processes mean that sodium can play a
larger role in transmitting nerve signals in the body and aiding muscular
contraction. You, perhaps, may have even noticed sodium’s role in the latter,
if you have ever experienced cramp after exercising and sweating.
Chloride ions also play important roles within the body. They, like sodium,
are involved with influencing fluid movements and pH levels in the body.
In addition, chloride ions are important in digestion;
for the stomach contains a naturally produced acidic fluid, which is partly
made of hydrochloric acid. This acidic fluid, to which chloride ions
contribute, plays an essential role in digestion.
What’s wrong with eating too much salt?
If salt plays such important roles in the body, then why is it bad to have
too much of it?
Well because it plays such crucial roles in the body, salt is also very good
at having powerful negative effects too. In fact, a diet
high in salt has been linked to several conditions.
There is lots of different evidence supporting a link between high salt
intake and high blood pressure.
It is thought that having high levels of sodium in the body causes a
decrease in the synthesis of nitric oxide. Nitric oxide is an arteriolar
vasodilator. This means that it causes the blood vessels to widen, reducing the
resistance the blood experiences as it flows.
Sodium is thought to do this by increasing the levels of a molecule called
asymmetric dimethyl L-arginine. This molecule is an inhibitor of nitric oxide
production, and thus sodium indirectly causes the reduction of nitric oxide
biosynthesis.
Overall then, this means that there is less nitric oxide. Consequently, the
blood vessels are not as wide and thus the blood experiences more resistance,
causing higher blood pressure.
Why is high blood pressure, or hypertension, such a bad thing?
Well, although hypertension frequently does not exhibit many symptoms. The
condition can lead to several medical problems including heart
attack, stroke
and kidney damage.
High salt intake has also been linked to osteoporosis, a condition that
causes weakening of the bones making them more susceptible to fractures.
Salt is proposed to affect bones by causing increased calcium
excretion in urine. Calcium is, of course, very important in bones. In fact,
99% of the body’s calcium is stored in our bones. Thus, loss of calcium,
through excessive excretion, is bad for your bones.
Although salt is necessary in the production of stomach acid; it seems too
much salt can actually be bad news for the stomach.
Excessive salt consumption has been linked to stomach cancer.
Although the molecular basis has not yet been confirmed and not all results of
epidemiological studies were in agreement, there has been a general trend
observed that high salt consumption was correlated with increased risk of
stomach cancer.
How can we reduce our salt intake?
Given all the negative effects high salt intake can cause, you may wish to
reduce your own salt intake. You may find this is actually harder than you
initially think.
The difficulty in reducing your salt intake arises due to the fact that a
significant amount of the salt we consume has already been added to our food at
the manufacturing stage. Thus, not only do we, ourselves, have to try to reduce
our salt intake; but we also need to convince the food manufacturing industry
to do so too!
Thankfully - according to the British Hypertension Society - despite some
resistance, there does seem to be a general agreement in the industry that salt
levels of food need to be reduced.
Yet, with The Telegraph recently reporting, “Half of all takeaway
pizzas surveyed contained the entire maximum daily recommendation of salt which
is six grams”, this is still clearly very much a work in progress.
No comments:
Post a Comment